Interview: “Ik hoop dat er een opleiding komt waar een wachtlijst voor is”

Nynke, Wat heeft jullie geïnspireerd om dit project te starten?
“Eigenlijk is het idee ontstaan bij onze leden zelf. Zij zagen dat er in andere sectoren binnen de opleiding meer te halen valt. De vraag ontstond of wij met het oog op de toekomst niet ook kunnen kijken naar manieren om de opleiding te vernieuwen, om zo de sector aantrekkelijker te maken en weer op de kaart te zetten. Gelukkig was er ook enthousiasme bij het arbeidsmarktplatform van Kinderopvang werkt!, waarin werkgeverspartijen BK en BMK en de vakbonden FNV en CNV vertegenwoordigd zijn, omdat het uiteindelijk een initiatief is waarmee we de arbeidsmarkt van de toekomst ook verder willen helpen.”

Welke problemen in de huidige kinderopvangsector proberen jullie aan te pakken met BLOEI?
Nynke: “Verschillende. We zien dat de inhoud van de opleiding niet altijd meer aansluit op de praktijk en op de kennis die nodig is als pedagogisch professional. Maar we kijken ook breder: wat voor imago heeft de opleiding? Is het nog wel aantrekkelijk genoeg? In 2034 wordt er een tekort van 42.000 medewerkers voorspeld, dus het is noodzakelijk om aandacht te hebben voor de problemen waar we in de toekomst mee te maken krijgen. Ook kunnen we nog meer halen uit verbreding naar andere sectoren die zich rondom het jonge kind bewegen, zoals het welzijnswerk. Het zou mooi zijn als de kinderopvang aantrekkelijker wordt voor nieuwe doelgroepen.”

“Het kind staat steeds meer centraal en dat vraagt om een nieuwe kijk waar studenten breder moeten worden opgeleid”

In welke fase zitten jullie nu?
Gittan: “Het vooronderzoek is nu afgerond. We hebben verschillende expertinterviews gedaan en stakeholdersessies gehouden, zoals met studenten. Wij vinden het belangrijk om ook hun perspectief mee te nemen. Wat vinden zij dat beter kan? Door van hen te horen hoe de huidige opleiding in elkaar zit en hoe dat past bij hun verwachtingen, krijgen we zicht op hoe het huidige opleidingssysteem in elkaar zit en wat de kansen zijn voor de toekomst.”

Kun je meer vertellen over de kansen die jullie zien?
Gittan: “Er is steeds meer wetenschappelijk onderzoek over de waarde van kinderopvang voor de ontwikkeling van kinderen. Voor het verbeteren van het aanzien en de trots van de sector is het belangrijk dat deze waarde erkend wordt. Ook voor het aantrekken van nieuwe mensen.

Een andere belangrijke ontwikkeling is dat het kind steeds meer centraal staat, waar niet alleen de kinderopvang een speler is, maar ook de buurt, jeugdzorg en school. Dat vraagt om een holistische kijk en dat betekent dat studenten breder moeten worden opgeleid, naast een specifieke expertise. Denk aan een breed basisjaar sociaal domein, waarna je een keuze kan maken voor één van die domeinen.

Het belang van het waarderen van andere soorten expertises waarmee medewerkers zich kunnen onderscheiden, is ook een belangrijk inzicht. Kijk bijvoorbeeld naar de combinatie van bewegen, sport en pedagogiek. Opleidingen die hiermee zijn begonnen, trekken nieuwe doelgroepen aan, zoals meer mannen. Er zijn kansen om hetzelfde te doen voor cultuur, creativiteit, natuur en techniek. Daar wordt nu niet altijd ruimte voor gegeven in werk en opleiding.”

Gittan, jullie zetten co-creatie en design thinking centraal. Wat houdt dat in en waarom hebben jullie voor deze aanpak gekozen?
“We zijn gespecialiseerd in co-creatie: het creëren van nieuwe waarden door het combineren van diverse perspectieven. Daarom betrekken wij ook externe experts bij ons onderzoek. De input van organisaties die je misschien niet koppelt aan de kinderopvang, zoals IVN Natuureducatie, hebben waardevolle inzichten opgeleverd. In dit stadium kijken we puur naar de kansen en design thinking is een manier om exploratief onderzoek te doen.

De sessies met kinderen op de bso waren voor mij één van de hoogtepunten. We hadden onder andere kleurplaten ontwikkeld om met kinderen in gesprek te gaan over verwachtingen, zoals: hoe ziet je droomopvang eruit? De kinderen bedachten kinderdisco’s, ballenbakken, maar ook een knop waarmee je door het plafond geschoten kan worden. Hun kijk was heel waardevol om mee te nemen in het onderzoek. Juist die fantasie is zo belangrijk, ook voor medewerkers!”

Hoe gaat de samenwerking met andere organisaties en andere partners in dit project?
Nynke: “Ik merk vooral dat dit project iedereen heel veel energie geeft. We kijken echt waar de kansen liggen, waar we zelf initiatief kunnen nemen en een agenda kunnen maken in plaats van reactief te kijken wat er op ons afkomt. Het geeft waardevolle inzichten als je samen met elkaar op iets reageert.”

“Ik hoop dat we over aantal jaar een opleiding hebben waar een wachtlijst voor is”

Wat zien jullie als de grootste uitdaging bij het vernieuwen van de opleiding voor pedagogisch professionals?
Gittan: “We hebben tijdens dit onderzoek wel opleiders betrokken, maar voor een vervolg moeten de opleiders echt gelijkwaardiger aan tafel. Dat betekent dat we mét opleidingen moeten praten, niet óver opleidingen. Uiteindelijk moet er een coalitie worden gevormd van mensen die hier enthousiast van worden en willen meedromen en werken om dat te realiseren.

Een grotere uitdaging is misschien wel het samenbrengen van dat brede sociale domein. Ook hier is co-creatie het toverwoord: andere mensen en organisaties de ruimte geven om hun eigen ideeën in te brengen, om samen sneller stappen vooruit te zetten.”

Nynke: “Er zijn nog wel wat hobbels te nemen, maar het is een mooie boost. Als we zien wat er op ons afkomt wat betreft tekorten, ook in andere sectoren, zul je toch moeten meebewegen. Laten wij dan de aanjager zijn. Dit zou daar een geweldig startschot voor kunnen zijn.”

Gittan: “Ik denk echt dat we kansen in kaart hebben gebracht die de kinderopvang een vooruitstrevende sector kunnen maken.”

Wanneer is voor jullie het project geslaagd?
Nynke: “Op korte termijn is het geslaagd als we hier werk van maken, maar ik hoop vooral dat we over aantal jaar een opleiding hebben waar bij wijze van spreken een wachtlijst voor is, en dat we een groep aan ons weten te binden die ook niet meer weg wil. Op die manier dragen we niet alleen bij aan het oplossen van de personeelstekorten, maar ook aan de kwaliteit. En betekenen we iets voor studenten, die iets kiezen wat écht bij hen past.”