Nog even en de leerplicht gaat in vanaf de geboorte. ’s Ochtends vroeg zet je als kersverse ouder je baby af op school. Dertig maxicosi’s op een rij voor het digibord: woordjes flitsen, rekenen met luiers, en stilliggen graag. Op LinkedIn noemde iemand het de voor-voor-voorschool. Grappig en verontrustend tegelijk.
De vermeende superkrachten van vroege leerplicht zijn een hardnekkige mythe. Elke vezel van een kinderlijf wil leren door te spelen. In alle landen, overal ter wereld. Altijd al zo geweest. Dat is geen wensdenkend beeld – daar is veel feitelijk bewijs voor. We gunnen dat ieder kind simpelweg. Want iedereen wil gelukkige, spelende kinderen. Ook alle ijverige wethouders en ministers. Toch?
Helaas krijgen niet alle kinderen de kans om al spelend te leren. Er zijn grote, terechte, zorgen over de toenemende ontwikkelingsachterstanden. Zorgen over kinderen die met 2 jaar alleen maar kunnen swipen en kinderen die met 4 jaar in de luiers naar school gebracht worden. Dit zijn serieuze zorgen, maar die kunnen we niet oplossen door nog eerder te beginnen met schools leren. Deze drang tot ‘overscholing’ sloopt alle creatieve kinderbreinen. Als je écht goed durft te kijken – zoals we dat in de kinderopvang en bij de kleuters doen – zie je dat kinderen taal en rekenen in hun spel hebben verstopt. Dáár gebeurt het leren!
Het echte probleem is: kinderen wordt de ruimte ontnomen om te spelen. Letterlijk en figuurlijk. Hun buitenspeelruimte wordt in rap tempo volgebouwd, in de kleuterklas moeten ze stilzitten en letters leren en ook ouders worstelen met de balans. Hier moeten we mee aan de slag.
Ontwikkelingsbiologen, -neurologen en -psychologen bewijzen wat kinderopvangprofessionals, pedagogen en kleuterleerkrachten al lang weten: jonge kinderen hebben vooral rijke ervaringskansen nodig: ruiken, proeven, voelen, bewegen, zingen, sociaal contact en vrij spelen. Opgroeiende kinderen leren zo om te gaan met uitdagingen, onverwachte situaties, en tegenslagen. Het geeft ze veerkracht en zelfvertrouwen en waanzinnig belangrijke vaardigheden als emoties begrijpen, grenzen aangeven en samenwerken. Door te spelen bouwen kinderen een stevige basis voor school, studie en het leven. Wat kinderen tussen 0 en 7 jaar al spelend niet leren, halen ze nooit meer in. Spelen is een eerste levensbehoefte, simpelweg de belangrijkste basisvaardigheid. En daar horen we niemand over in Den Haag!
Daarom is onze oproep: zet het kinderbrein niet buitenspel. De stelling dat leerplicht met 4 jaar nodig is om ontwikkelingsachterstanden te voorkomen is een overschatting van het onderwijs en een onderschatting van de jonge kinderen zelf, hun leervermogen en dat van het gezin waarin ze opgroeien. Geef het vertrouwen aan de kinderopvang en de kleuterleerkrachten die hier dag in dag uit mee bezig zijn. Richt je aanpak op het ondersteunen van de gezinnen en de professionals in de wijk. Daar is de rugdekking het hardst nodig. Gras gaat niet harder groeien als je eraan trekt.
Brancheorganisaties kinderopvang en gastouderopvang: BK, BVOK en Nysa
Oudervertegenwoordiging: BOinK en VWO
Beroepsvereniging: PPINK
Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs WSK
Ruimte voor de Jeugd
Dit artikel verscheen vandaag als opiniestuk in het Algemeen Dagblad