21 juni 2023
SCP-CPB rapport bevestigt dat kabinetsplan gratis kinderopvang niet haalbaar is
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en Centraal Planbureau (CPB) concluderen dat het eerste concept-ontwerp van het nieuwe kinderopvangstelsel niet de doelen van het kabinet haalt. Het kabinet heeft voor ogen om de kinderopvangfinanciering makkelijker en begrijpelijker te maken voor ouders. Uit het rapport van het SCP en het CPB blijkt nu dat er zoveel negatieve gevolgen kleven aan het kabinetsplan om kinderopvang voor 96% gratis te maken voor werkende ouders, dat de planbureaus aanbevelen om het plan te heroverwegen en terug te gaan naar de tekentafel.
Conclusies planbureaus
Het kabinetsplan heeft te weinig oog voor de kwaliteit en het tekort aan plekken en personeel in de kinderopvang. Deze constatering hebben wij eerder gedeeld met de Tweede Kamer en de minister. Dat heeft er mede toe geleid dat de invoering van het nieuwe kinderopvangstelsel werd uitgesteld. Maar omdat het kabinet het plan niet heeft veranderd, blijven de problemen hetzelfde.
Het voorstel van het kabinet bevoordeelt ouders met hogere inkomens. Ouders met een lager inkomen worden juist benadeeld. Door het tekort aan plekken en personeel en de daarmee gepaard gaande druk op de kwaliteit, wordt de kinderopvang voor deze ouders juist moeilijker bereikbaar. De druk op de kwaliteit heeft bovendien ook een negatief effect op de ontwikkeling van hun kinderen. Tenslotte concludeert het rapport dat deze stelselherziening er amper aan zal bijdragen dat ouders meer gaan werken. Kortom, de huidige plannen van het kabinet behalen geen enkel doel. Deze doelen van het kabinet delen wij, dus daarom komen wij met alternatieven die eraan bijdragen dat we deze doelen gaan halen.
Alle seinen op rood
Vandaag stuurt de Minister van SZW ook de andere onderzoeken die zijn gedaan naar de effecten van het ontwerp-stelsel voor bijna gratis kinderopvang naar de Kamer. Hieruit blijkt dat alle seinen op rood staan. Een analyse van vier potentiële uitvoeringsorganisaties Toeslagen, Sociale Verzekeringsbank, UWV en DUO laat zien dat invoering in 2027 niet haalbaar is. Na het hele wetstraject is nog minimaal 3 tot 6 jaar nodig om het stelsel werkend te krijgen. Er zal een uitvoeringsorganisatie van 600-1100 fte nodig zijn. Onderzoek in opdracht van SZW naar de effecten op kinderopvangorganisaties en hun medewerkers laten zien dat de werkdruk en bureaucratie voor de mensen in de kinderopvang nog verder zal toenemen.
Beter plan
Om de doelen van het plan recht te doen stellen de onderzoekers van SCP en CPB voor om andere keuzes te maken, zoals het gefaseerd invoeren van een nieuw stelsel, waarbij ook in stappen de arbeidseis wordt losgelaten en een ruimere verlofregeling voor ouders wordt onderzocht. Dit zijn voorstellen die de Brancheorganisatie Kinderopvang eerder heeft gedaan en verder uitwerkt om zo nog verder bij te dragen aan de oplossing.
“Het kabinetsplan gaat opnieuw over het systeem, niet over het belang van het kind. Zij hebben recht op de beste en liefdevolle kinderopvang. Door het tekort aan fantastisch personeel kunnen we dit nu al niet garanderen. De kinderopvang op een totaal andere manier vorm geven, vraagt om zorgvuldigheid. Op deze manier lossen we de echte problemen niet op zoals het tekort aan plekken en personeel. Maar ook betere toegankelijkheid van de kinderopvang is er niet mee geholpen. Als we teruggaan naar de tekentafel, kunnen we deze problemen echt gaan fixen” concludeert Emmeline Bijlsma, directeur Brancheorganisatie Kinderopvang.
Op korte termijn zullen we samen met jullie en andere experts met een beter plan komen voor het nieuwe stelsel waarmee we de echte problemen zullen oplossen in de kinderopvang. Met dat betere plan onder de arm zullen wij langs de politiek gaan om samen met hen verder te bouwen aan liefdevolle kinderopvang voor ieder kind.
Lees hier het rapport van het SCP en CPB.
Download hier alle impactanalyses.