6 januari 2021

Speciale aandacht voor de gastouderopvang

Zowel in de verzamelbrief Kinderopvang van 1 juli 2020 als die van 18 december 2020 wordt de gastouderopvang vrij uitgebreid belicht. In dit nieuwsbericht besteden wij hieraan apart aandacht.

Gastouderopvang belicht in de verzamelbrieven Kinderopvang
In de Verzamelbrief Kinderopvang van 1 juli 2020 is te lezen dat de overheid gastouderopvang een onmisbare schakel in de kindvoorzieningen vindt. “Uit de uitkomsten van de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang blijkt dat de kwaliteit van de gastouderopvang vergelijkbaar is met die van andere opvangvormen. De variatie tussen gastouders is wel groter en een bijzonder aandachtspunt bij de gastouderopvang is dat de (fysieke en emotionele) veiligheid van de kinderen en de kwaliteit van de opvang volledig in handen ligt van de individuele gastouder. Een gastouder werkt alleen en vangt maximaal zes kinderen op. Dit is anders dan de opvang in kinderdagverblijven en bso’s, waar meerdere beroepskrachten in een organisatieverband verantwoordelijkheid dragen voor de kwaliteit”. In de brief van 1 juli staat dat het solitaire karakter van gastouderopvang vraagt om daarop afgestemde kwaliteitseisen en toezicht.

Thema-onderzoek “Toezicht in de gastouderopvang”
Om te onderzoeken in hoeverre de huidige toezichtsystematiek de kwaliteit van de gastouderopvang voldoende borgt, heeft al in 2019 de Inspectie van het Onderwijs (IvhO) een thema-onderzoek ‘Toezicht op gastouderopvang’ uitgevoerd. Dit onderzoek is gestart in 2019, het rapport is in april 2020 opgeleverd.

Uit het onderzoek van de inspectie bleek dat veel gemeenten, GGD’en en gastouderbureaus kritisch zijn over de huidige toezichtsystematiek. De inspectie ziet daarbij risico’s in het solitaire karakter van de gastouderopvang in combinatie met de huidige toezichtsystematiek: de lage toezichtintensiteit, het huidige toezichtkader en de kwaliteitsbewaking door gastouderbureaus en het beperkte zicht hierop. Het rapport van de IvhO bood en biedt belangrijke verbeterpunten. Zo werden aanbevelingen gedaan om het toezichtkader te evalueren, het toezicht te intensiveren, aanvullend op de intensivering die in 2019 reeds in gang is gezet en het toezicht slimmer in te richten. Daarnaast deed de inspectie de aanbeveling om de positie van gastouderbureaus te versterken, zodat zij beter de kwaliteitsbewaking kunnen verzorgen.

Verkenning kwaliteit en toezicht gastouderopvang
De staatssecretaris besteedt ook in de verzamelbrief Kinderopvang van 18 december 2020 ruim aandacht aan de gastouderopvang. Hij schrijft dat hij, na gesproken te hebben met toezicht- en handhavingspartijen, vertegenwoordigende partijen van ouders, gastouders en gastouderbureaus en wetenschappers, op basis van reeds beschikbare rapporten en met de uitkomsten van een flitspeiling onder ouders, de verdere verkenning van de kwaliteit van en toezicht op de gastouderopvang langs drie lijnen wil laten lopen:

  • Het versterken van toezicht
  • Het verbeteren van de begeleiding van gastouders door de gastouderbureaus
  • Professionalisering van de gastouderopvang

Als eerste stap zal bekeken worden op welke wijze het toezicht op de kwaliteit van gastouderopvang verder versterkt en/of geïntensiveerd kan worden. Vervolgens zal de verkenning naar verbetermaatregelen plaatsvinden naar de begeleiding van gastouders door de gastouderbureaus en de professionalisering van de gastouderopvang.

Deze verkenningen vinden de komende periode plaats samen met de toezicht-en branchepartijen om tot concrete verbetermaatregelen te komen en om de beleidsmatige en uitvoeringsconsequenties en de gevolgen daarvan in kaart te brengen. Voor de zomer van 2021 zal de kamer hierover geïnformeerd worden.

Input BK goed verwerkt
In het najaar van 2020 heeft de BK input geleverd voor de aangekondigde verkenning voor verbetermogelijkheden van de kwaliteit van de gastouderopvang. Al een tijd geleden zijn wij samen met BMK en VGOB tot een gezamenlijk voorstel gekomen met verbetermogelijkheden voor de gastouderopvang. Dat voorstel bouwde voort op de “visie op de gastouderopvang” van de BK. In een overleg met het ministerie en BMK hebben wij deze verbetervoorstellen verder toegelicht. Wij zijn tevreden om te zien dat de belangrijkste lijnen van die voorstellen nu terugkomen in de Verzamelbrief Kinderopvang van 18 december jl. en zien er naar uit om samen met het ministerie en de andere branchepartijen de verdere verkenningen naar de drie punten (inspectie, rol gastouderbureau en professionalisering gastouderopvang) uit te voeren.

Maar…de hoeveelheid gastouders neemt nog steeds af.
Een ander belangrijk punt echter, namelijk de zeer snelle terugloop in de hoeveelheid gastouders in Nederland, wordt door het ministerie helaas niet genoemd. Deze situatie verontrust ons zeer. Een bijeenkomst in februari 2020 met alle betrokken partijen bij de gastouderopvang heeft een aantal oplossingsrichtingen opgeleverd. We blijven ernaar streven om deze in praktijk te brengen.

Wij zullen de arbeidsmarktproblematiek ook in de gastouderopvang bij het ministerie van SZW onder de aandacht blijven brengen. Als de hoeveelheid gastouders op deze manier blijft afnemen, is dat immers een ernstige bedreiging voor de “onmisbare schakel in de kindvoorzieningen”.