Het vierogenprincipe is binnen de kinderopvang is een essentieel onderwerp. We willen namelijk allemaal de veiligheid binnen kinderopvangcentra zo goed mogelijk kunnen waarborgen. Maar wat is het vierogenprincipe precies? Voor wie geldt het en hoe pas je het toe in de praktijk?

Wat is het vierogenprincipe en voor wie geldt het? 
Het vierogenprincipe in de kinderopvang is vastgelegd in de <a href="https://wetten.overheid.nl/BWBR0039936/2024-07-01">wet Besluit Kwaliteit Kinderopvang</a> (artikel 4, lid 4) en is verplicht voor alle kinderopvanglocaties waar dagopvang plaatsvindt. Het principe houdt in dat een pedagogisch professional zijn/haar werk alleen mag uitvoeren als er op elk moment de mogelijkheid is dat een andere volwassene mee kan kijken of luisteren. Dat betekent dus niet dat er altijd twee medewerkers fysiek aanwezig moeten zijn op de groep, maar wel dat de opvang zo is ingericht dat er te allen tijde zicht of toezicht mogelijk is, bijvoorbeeld via een open ruimte, een glazen wand, babyfoon of cameratoezicht.
Het vierogenprincipe is specifiek van toepassing op de dagopvang (0–4 jaar) en geldt niet voor buitenschoolse opvang (BSO) of gastouderopvang. Voor de BSO wordt het risico op misbruik als kleiner ingeschat. Kinderen slapen daar niet meer tijdens de opvang en er zijn aanzienlijk minder verzorgingsmomenten dan bij jongere kinderen in de dagopvang. Daarom is het vierogenprincipe hier niet verplicht.
Ook voor gastouderopvang geldt het principe niet. Er wordt vanuit gegaan dat ouders bewust kiezen voor een kleinschalige vorm van opvang met één vaste begeleider. Gastouders zijn daarom niet gebonden aan het vierogenprincipe.

Wat is het doel van het vierogenprincipe? 
Het vierogenprincipe is bedoeld om situaties te voorkomen waarin er ruimte bestaat voor (seksueel) misbruik van kinderen in de dagopvang. Door ervoor te zorgen dat een pedagogisch professional op ieder moment gezien of gehoord kan worden door een andere volwassene, wordt het risico op grensoverschrijdend gedrag verkleind.

Mag een pedagogisch professional alleen op de groep staan? 
In de praktijk bestaat soms onduidelijkheid over de toepassing van het vierogenprincipe. Zo leeft bij sommige houders het idee dat een pedagogisch professional hierdoor niet meer alleen op de groep mag staan. Het is belangrijk om te weten dat het vierogenprincipe dit niet per definitie verbiedt.
Een pedagogisch professional mag alleen op de groep staan wanneer dit past binnen de geldende beroepskracht-kindratio (BKR) en valt binnen de kaders van de drie-uursregeling. Het vierogenprincipe schrijft niet voor dat er voortdurend een tweede volwassene aanwezig moet zijn die actief meekijkt of meeluistert. Wat wél vereist is, is dat er op elk moment de mogelijkheid bestaat dat een andere volwassene kan meekijken of -luisteren. Personen onder de 18 jaar mogen niet worden meegeteld in de toepassing van het vierogenprincipe.

Maatregelen om het vierogenprincipe toe te passen 
Ondernemers in de kinderopvang hebben de ruimte om zelf te bepalen op welke wijze zij het vierogenprincipe vormgeven binnen hun organisatie.  Er zijn dan ook verschillende praktische en organisatorische oplossingen denkbaar, zoals:
<ul>
<li>Het plaatsen van (extra) ramen tussen groeps- en slaapruimtes;</li>
<li>Het openlaten van deuren van groepsruimtes, waarbij de doorgang veilig wordt afgesloten met een kinderhekje;</li>
<li>De inzet van vrijwilligers, stagiaires of andere aanwezige volwassenen als extra toezichtmomenten.</li>
<li>Het toepassen van audio- of videoverbindingen, zoals babyfoons of camera’s;</li>
<li>Het gebruik van een gezamenlijke verzorgingsruimte die meerdere groepsruimtes met elkaar verbindt;</li>
<li>Het samenvoegen van stamgroepen tijdens de rustige momenten aan het begin en einde van de dag;</li>
</ul>
Welke maatregelen passend zijn, hangt af van de inrichting van de locatie en de dagelijkse praktijk. Belangrijk is dat de gekozen invulling aantoonbaar bijdraagt aan het waarborgen van sociale controle en een veilige opvangomgeving.

Vierogenprincipe