Reactie hoofdlijnenbrief: BK blijft kritisch op stelselherziening

Fundamentele bezwaren
BK is en blijft kritisch op het bijna gratis maken van de kinderopvang en op directe financiering. Bijna gratis kinderopvang, zoals opgenomen in het hoofdlijnenakkoord, is een complexe en omvangrijke stelselherziening die er in de praktijk voor zorgt dat het voor te veel ouders een kinderopvangloterij wordt of hun kind terecht kan. De vraag is al groot en zal alleen maar verder toenemen, met lange wachtlijsten en druk op de kwaliteit van de opvang tot gevolg. Daarom hebben wij sinds de introductie van dit plan door het vorige kabinet, onze fundamentele bezwaren daarover geuit. Hoewel het kabinet daar nog geen concrete oplossingen voor heeft, erkent het kabinet in de brief wel de risico’s van onder meer de personeelskrapte, gebrek aan locaties, en administratieve lasten voor kinderopvangorganisaties voor de toegankelijkheid en de kwaliteit van kinderopvang. We zijn blij dat het kabinet oog heeft voor de mogelijke negatieve gevolgen van de stelselwijziging en die serieus neemt.

Directe financiering niet dé oplossing voor terugvorderingen
Ook zet de staatssecretaris in de brief de oplossing van directe financiering in perspectief: “De directe financiering aan kinderopvangorganisaties wordt vaak genoemd als dé maatregel die de fundamentele problemen van de kinderopvangtoeslag verhelpt, maar op zichzelf is dit onvoldoende”, schrijft de staatssecretaris. Door alleen directe financiering in te voeren blijven wijzigingen in inkomen, uren en de arbeidssituatie leiden tot terugvorderingen. Dat probleem kan alleen worden opgelost door de grondslagen helemaal weg te nemen of te versimpelen. Het kabinet probeert dat te doen door het inkomen niet meer als grondslag te nemen, maar ook door slimme oplossingen in het nieuwe stelsel: de kinderopvang in plaats van de ouders zorgt voor de juiste gegevens over het aantal uren opvang, en de toetsing op voorwaarden als de arbeidseis heeft geen consequenties met terugwerkende kracht: geen terugvorderingen.

Werking en uitvoering nieuwe stelsel
In de brief wordt de essentie van de werking van het nieuwe stelsel toegelicht, in de bijlage vind je een uitgebreidere beschrijving van het stelselontwerp (hieronder te downloaden). We zien dat het eerdere stelselontwerp dat in april 2023 uit het greenfield-traject was opgeleverd, is teruggebracht tot de belangrijkste keuzes, waardoor we een eerste beeld krijgen van het nieuwe stelsel in werking. Bovendien is Dienst Toeslagen gekozen als uitvoerder van het nieuwe stelsel. Wat BK betreft is dat een goede keuze, omdat Toeslagen  als uitvoerder van de huidige kinderopvangtoeslag de sector en de ouders het beste kent, en er al een goede samenwerking is tussen de sector, Toeslagen en SZW.

Vervolg
Ook met deze brief blijven veel vragen vanzelfsprekend nog onbeantwoord. Zoals de juridische inbedding van het nieuwe stelsel en concrete uitvoeringsvraagstukken. Daarnaast biedt de brief en de bijlage met het ontwerp nog onvoldoende duidelijkheid over de werking van dit ontwerp in de gastouderopvang.

Samen met SZW bekijken we nu hoe de sector op een goede manier kan worden betrokken bij de verdere uitwerking van het stelsel.