De keerzijde van gratis kinderopvang

Het is nog maar een paar weken geleden dat het lijvige rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag verscheen. Wat we de afgelopen dagen in de media en de Kamer hebben gezien, is de klassieke reflex op een politiek-bestuurlijk drama. Dat is jammer, want inmiddels is wel bekend dat één van de vele oorzaken van de toeslagenaffaire, de overhaaste besluitvorming en invoering van datzelfde toeslagenstelsel was.

In de lezenswaardige analyse van Jesse Frederiks van de Correspondent schrijft hij bijvoorbeeld: “De val van het kabinet moet ook in dat licht worden bezien: bewindspersonen verbinden conclusies aan de ophef, niet aan de grondoorzaken van het probleem. Ook in de reactie op de toeslagenaffaire zijn deze patronen weer terug te zien. Bewindspersonen slaan door in daadkrachtig optreden dat maatschappelijke behoeftes moet bevredigen, waarmee ze meer kapotmaken dan oplossen.”

Wat we nu zien is dat de voorstellen voor gratis kinderopvang over elkaar heen buitelen. Daar zitten hele fijne kanten aan. Wij stáán immers voor de kinderopvang en we gunnen het ieder kind. Kinderopvang levert een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en ondersteunt ouders in het combineren van werk en zorg, en de vraagstukken die zij hebben over de opvoeding. Dat een aantal partijen in de Tweede Kamer nu vraagt om gratis kinderopvang kunnen we niet anders zien dan een grote steun in onze rug, een waardering voor de toegevoegde waarde van onze sector.

Wij zijn betrokken en kostenbewuste bestuurders en ondernemers die de hoge kwaliteit in het huidige stelsel willen behouden. En daarom zijn we kritisch op deze voorstellen. Ze zijn onvoldoende doordacht en er is een te grote focus op “gratis”.

1. Gratis bestaat niet: iemand betaalt de rekening. Ouders met een laag inkomen hebben al bijna gratis kinderopvang. Kinderen met een ontwikkelachterstand hebben al gratis of bijna gratis kinderopvang met het VVE aanbod. Ouders met een hoog inkomen betalen wél een relatief hoge eigen bijdrage aan de kinderopvang.  Het zijn deze ouders met hoge inkomens die zullen profiteren van “gratis kinderopvang”. Het gaat om een bedrag van meer dan 6 miljard terwijl er bezuinigingen aankomen. Wie gaat deze rekening betalen?
2. Gratis betekent “van geen waarde”. Tenzij er een plicht tegenover staat, zoals de leerplicht. Gratis kinderopvang zal de kwaliteit van de kinderopvang aantasten. De kwaliteit van de kinderopvang staat of valt met regelmaat, structuur en betrokkenheid van ouders. Gratis zal leiden tot vrijblijvendheid. Ouders zullen minder betrokken zijn en zullen hun kinderen brengen als het goed uitkomt.
3. Er worden valse verwachtingen gewekt. Als we niet stap voor stap vormgeven aan gratis toegang zal een explosieve groei in de vraag ontstaan met als gevolg wachtlijsten. Hiervan zijn de mensen die de opvang het hardst nodig hebben, de dupe.
4. Voor welk probleem zijn de voorstellen eigenlijk een oplossing? Alle analyses wijzen op een breed probleem binnen alle overheidsinstituties. De complexiteit van het toeslagenstelsel is slechts één oorzaak. De complexiteit is de afgelopen anderhalf jaar gereduceerd en er zijn meer oplossingen binnen bereik die snel en tegen een fractie van de kosten van 6 miljard zijn te realiseren.

Tijdens het debat deze week zei Pieter Omtzigt over de lessen die hij geleerd heeft: “(…) als ik nou een ding vandaag zie, dan zijn dat een hoop politieke hobby’s, van we gaan vandaag even de kinderopvang hervormen. Als we een ding geleerd zouden hebben is het: neem daar een tel de tijd voor. Doe voorzichtig. Maak goede plannen.”

Wij zien graag een bredere toegang voor kinderen tot de kinderopvang zonder bureaucratische hindernissen want goede kinderopvang is belangrijk voor ieder kind, zijn ouders en de maatschappij.

Zó belangrijk, dat wij vinden dat het echt goed doordacht moet worden.

Emmeline en Felix